Á hverju ári þurfa þeir sem búa erlendis og fá elli-, maka- og/eða barnalífeyri greiddan frá sjóðnum að senda Greiðslustofu lífeyrissjóða svokallað lífsvottorð til staðfestingar dvalar í viðkomandi landi. Viðeigandi yfirvöld á hverjum stað; þjóðskrá, bæjarskrifstofur, skattstofa eða aðrir opinberir aðilar gefa út slíkt vottorð. Það þarf að berast sjóðnum fyrir 20. apríl ár hvert. Sjóðfélagar sem búa erlendis þurfa að koma upplýsingum um heimilsfang sitt til Gildis.

Sjóðfélagar sem búa erlendis og fá greiddan örorkulífeyri, þurfa að senda Greiðslustofu lífeyrissjóða afrit af staðfestu skattframtali frá búsetulandi vegna ársins áður. Það þarf að berast í síðasta lagi 20. ágúst svo örorkugreiðslur haldi sér.

Réttindi úr almannatryggingakerfinu tengjast búsetu á Íslandi. Greiðslur koma úr ríkissjóði og eru föst fjárhæð óháð fyrri tekjum lífeyrisþega. Aftur á móti eru greiðslurnar háðar þeim tekjum sem lífeyriþegi kann að hafa samhliða greiðslum frá Tryggingastofnun.

Lífeyrisgreiðslur úr samtryggingardeildum lífeyrissjóða ráðast af áunnum réttindum hvers og eins. Endanleg fjárhæð ræðst af þeim iðgjöldum sem sjóðfélagi greiðir á starfsævinni og af afkomu sjóðsins.

Séreignarsparnaður er valfrjáls þar sem launþegar og sjálfstæðir atvinnurekendur geta greitt viðbót við lögbundið iðgjald. Launþegi sem leggur 2-4% fyrir mánaðarlega af launum sínum fær 2% viðbótarframlag frá vinnuveitanda sem í reynd er þá hrein launauppbót.

Lögbundið lífeyrisiðgjald erfist ekki heldur veitir sjóðfélögum ákveðin réttindi. Aftur á móti erfist það sem greitt er í séreignarsparnað.

Í Lífeyrisgáttinni á sjóðfélagavef Gildis er hægt að sjá áunnin réttindi hjá samtryggingarsjóðum sem greitt hefur verið í.

Réttur til lífeyris kann að vera hjá fleiri sjóðum en einum. Oftast dugar að sækja um greiðslu ellilífeyris hjá þeim sjóði sem síðast var greitt til. Starfsfólk hans sér um að miðla þeim upplýsingum til annarra sjóða eftir því sem við á.

Til að greiðslur hefjist úr lífeyrissjóði þarf að sækja um þær. Oftast er sótt um slíkt hjá þeim sjóði sem síðast var greitt til eða hjá þeim sem sjóðfélagi á mest réttindi hjá. Umsóknin er svo send frá viðkomandi lífeyrissjóði til annarra hlutaðeigandi ef óskað er.

Umsókn um greiðslu ellilífeyris

Ellilífeyrir er greiddur til æviloka í samræmi við áunnin réttindi hvers og eins og er því mismunandi milli einstaklinga.

Ólíkt séreignarsparnaði þá felur lögbundið lífeyrisiðgjald ekki í sér tiltekna inneign sem lögð hefur verið fyrir, heldur byggir það upp réttindi sem fólk ávinnur sér á starfsævinni.

Almennur ellilífeyrisaldur er 67 ár en hefja má töku ellilífeyris á milli 60 og 70 ára aldurs. Ef það er gert fyrir 67 ára aldur dreifast greiðslurnar á lengri tíma miðað við meðal lífslíkur og lækka í samræmi við það. Að sama skapi hækka mánaðarlegar greiðslur ef útborgun hefst eftir 67 ára aldur.

Iðgjald í lífeyrissjóð tryggir  ellílífeyri til æviloka en einnig örorku-, barna- og makalífeyri ef svo ber undir.

Í sumum tilfellum getur fólk ráðið í hvaða lífeyrissjóð það greiðir en í mörgum kjarasamningum er kveðið á um í hvaða lífeyrissjóð viðkomandi launþegar skulu greiða.

Af hálfu launamanna eiga 10 félög aðild að Gildi. Það eru Bifreiðastjórafélagið Sleipnir, Efling stéttarfélag, Félag hársnyrtisveina, Félag járniðnaðarmanna á Ísafirði, Félag skipstjórnarmanna, Sjómannafélag Íslands, Sjómannasamband Íslands, Verkalýðsfélagið Hlíf, Verkalýðsfélag Vestfirðinga og VM Félag vélstjóra og málmtæknimanna.

Með því að greiða í lífeyrissjóð ávinnur fólk sér ýmis réttindi. Þegar þar að kemur tryggir iðgjaldið ellilífeyri til æviloka en einnig örorku-, barna- og makalífeyri ef svo ber undir.

Frá 16 – 70 ára aldurs er öllum launþegum og sjálfstæðum atvinnurekendum skylt að greiða iðgjald í lífeyrissjóð, að lágmarki 12% af heildarlaunum. Launþegi leggur þá til 4% og vinnuveitandi að lágmarki 8%. Hvort tveggja er reiknað út frá launum fyrir skatt.

Í júlí 2016 var mótframlag flestra sjóðfélaga, þar á meðal þeirra sem fá greidd laun samkvæmt kjarasamningi Alþýðusamband Íslands og fleiri við Samtök atvinnulífsins, hækkað í 8,5%. Í júlí árið 2017 hækkaði mótframlagið í 10% og síðan mun það hækka í 11,5% í júlí 2018.

Ef sjóðfélagi fellur frá geta börn hans sem eru innan við 18 ára, átt rétt á barnalífeyri að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.

Ef sjóðfélagi fellur frá á eftirlifandi maki rétt til lífeyris í a.m.k. fimm ár. Réttindin byggjast á hjúskap með sjóðfélaga eða óvígðri sambúð sem staðið hefur í a.m.k. tvö ár fyrir andlátið.

Við skerta starfsgetu og tekjuskerðingu vegna örorku getur sjóðfélagi átt rétt á endurhæfingar- eða örorkulífeyri. Til þess þarf örorkan að vera metin 50% eða meira til að minnsta kosti hálfs árs og eru greiðslurnar tekjutengdar.

Ellilífeyrir er framfærslufé sem fólk fær greitt frá almannatryggingum eða lífeyrissjóðum þegar tilteknum aldri er náð. Greitt er til æviloka og ræðst fjárhæðin frá lífeyrissjóði af þeim iðgjöldum sem sjóðfélagi greiðir á starfsævinni og af afkomu sjóðsins.

Lífeyrir er framfærslufé sem einkum aldraðir, öryrkjar og börn eiga rétt á við tilteknar aðstæður.