Helstu reglur um greiðslu lífeyrissjóðsiðgjalda og stéttarfélagsgjalda

Gildi-lífeyrissjóður var stofnaður 1. júlí 2005 við sameiningu Lífeyrissjóðsins Framsýnar og Lífeyrissjóðs sjómanna. Um starfsemi Gildis-lífeyrissjóðs fer samkvæmt lögum nr. 129/1997, um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða, og samþykktum sjóðsins.

Eftirtalin stéttarfélög eiga aðild að Gildi-lífeyrissjóði

• Bifreiðastjórafélagið Sleipnir
• Efling – stéttarfélag
• Farmanna- og fiskimannasamband Íslands
• Félag hársnyrtisveina
• Félag járniðnaðarmanna á Ísafirði
• Sjómannafélag Íslands
• Sjómannasamband Íslands
• VM – Félag vélstjóra og málmtæknimanna
• Verkalýðsfélagið Hlíf
• Verkalýðsfélag Vestfirðinga

Gildi-lífeyrissjóður hefur gert samning við þrjú af framangreindum aðildarfélögum sjóðsins, Eflingu-stéttarfélag, Verkalýðsfélagið Hlíf og Félag hársnyrtisveina á grundvelli 2. mgr. 20. gr. laga nr. 129/1997 og annast Gildi-lífeyrissjóður innheimtu iðgjalda til þessara stéttarfélaga samhliða innheimtu iðgjalda til lífeyrissjóðs.

Iðgjöld í lífeyrissjóð til samtryggingarverndar

Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. laga nr. 129/1997 skal iðgjald til öflunar lífeyrisréttinda ákveðið í sérlögum, kjarasamningi, ráðningarsamningi eða með öðrum sambærilegum hætti. Lágmarksiðgjald til lífeyrissjóðs skal vera a.m.k. 12% af iðgjaldsstofni. Í 2. mgr. 2. gr. sömu laga kemur fram að um aðild að lífeyrissjóði, greiðslu lífeyrisiðgjalds og skiptingu iðgjaldsins milli launamanns og launagreiðanda fer eftir þeim kjarasamningi sem ákvarðar lágmarkskjör í hlutaðeigandi starfsgrein, eða sérlögum ef við á. Taki kjarasamningur ekki til viðkomandi starfssviðs eða séu ráðningarbundin starfskjör ekki byggð á kjarasamningi velur viðkomandi sér lífeyrissjóð eftir því sem reglur einstakra sjóða leyfa. Aðild að lífeyrissjóði skal tiltaka í skriflegum ráðningarsamningi.

Öllum atvinnurekendum sem hafa með höndum starfsemi í þeirri starfsgrein sem stéttarfélögin hér að framan hafa gert kjarasamning um er skylt, með vísan til 2. mgr. 2. gr. laga nr. 129/1997, að greiða lífeyrisiðgjöld til samtryggingadeildar Gildis-lífeyrissjóðs af starfsmönnum sínum, í þeim hlutföllum sem viðkomandi kjarasamningur greinir.

Iðgjöld til stéttarfélaga

Gildi-lífeyrissjóður annast eins og áður er getið innheimtu iðgjalda til eftirtalinna stéttarfélaga samhliða innheimtu lífeyrisiðgjalda

• Efling-stéttarfélag
• Verkalýðsfélagið Hlíf
• Félag hársnyrtisveina

Um greiðslur til stéttarfélaganna fer samkvæmt lögum nr. 55/1980 (í daglegu tali nefnd starfskjaralög) og kjarasamningum viðkomandi stéttarfélaga.

Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. starfskjaralaga skulu laun og önnur starfskjör, sem aðildarsamtök vinnumarkaðarins semja um, vera lágmarkskjör fyrir alla launamenn í viðkomandi starfsgrein á svæði því er samningurinn tekur til. Samningar einstakra launamanna og atvinnurekenda um lakari kjör en hinir almennu kjarasamningar ákveða skulu ógildir.

Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. starfskjaralaga er öllum atvinnurekendum skylt að greiða iðgjöld í 1) fræðslusjóði atvinnulífsins 2) sjúkrasjóði og 3) orlofssjóði viðkomandi stéttarfélaga, sem aðildarsamtök vinnumarkaðarins semja um hverju sinni, samkvæmt þeim reglum, sem kjarasamningar greina.

Samkvæmt 2. mgr. 6. gr. sömu laga er atvinnurekanda skylt að halda eftir af launum starfsmanns iðgjaldi hans (félagsgjaldi) til viðkomandi stéttarfélags samkvæmt þeim reglum, sem kjarasamningar greina.

Framangreind ákvæði starfskjaralaga fela það í sér að atvinnurekendum, sem hafa með höndum starfsemi í þeirri starfsgrein sem þessi þrjú stéttarfélög hafa kjarasamning um, ber skýlaus skylda til þess að greiða iðgjöld til fræðslu-, sjúkra- og orlofssjóða viðkomandi stéttarfélags samhliða greiðslu lífeyrisiðgjalds til Gildis-lífeyrissjóðs. Atvinnurekendum þessum ber ennfremur skylda til þess að halda eftir félagsgjöldum af launum starfsmanna sinna og skila til Gildis-lífeyrissjóðs, eigi atvinnurekandi beina eða óbeina aðild að einhverjum þeim kjarasamningi sem stéttarfélögin hafa gert og ákvarðar lágmarkskjör í viðkomandi starfsgrein, fari um kjör starfsmanns skv. viðkomandi kjarasamningi eða ef starfsmaður á aðild að einhverju þessara þriggja stéttarfélaga. Atvinnurekandi hefur ekki val um til hvaða stéttarfélags greitt er af launum starfsmanna. Stéttarfélagsaðild er málefni launamanns ekki atvinnurekanda og ræðst af þeim kjarasamningi sem ákvarðar lágmarkskjör í viðkomandi starfsgrein.

Iðgjöld til séreignar/viðbótartryggingaverndar

Kjarasamningar þeirra stéttarfélaga sem aðild eiga að Gildi-lífeyrissjóði kveða á um heimild starfsmanns til þess að hefja sparnað í séreign gegn því að atvinnurekandi greiði tiltekið mótframlag. Gildi-lífeyrissjóður rekur sérstaka séreignardeild samkvæmt ákvæðum laga nr. 129/1997 sem tekur við slíkum iðgjöldum til viðbótartryggingaverndar. Af ákvæðum þessara laga leiðir að starfsmanni er frjálst, ólíkt því sem gildir um samtryggingardeildina, að ráðstafa séreignarsparnaði til hvaða aðila sem er sem hlotið hefur leyfi til þess að stunda slíka starfsemi. Auk lífeyrissjóða hefur t.d. viðskiptabönkum verið veitt slíkt leyfi.